Phương Pháp Kiểm Tra Độ Thẳng Đứng Khi Xây Ống Khói

Trong quá trình xây dựng các hệ thống ống khói công nghiệp, việc đảm bảo độ thẳng đứng là yếu tố then chốt quyết định hiệu suất và độ bền của công trình. Sai lệch dù nhỏ cũng có thể dẫn đến tình trạng khói thoát không hiệu quả, tăng nguy cơ ăn mòn hoặc thậm chí gây sập đổ. Dưới đây là các phương pháp kiểm tra độ thẳng đứng phổ biến và những lưu ý quan trọng khi áp dụng.

1. Sử Dụng Máy Kinh Vĩ hoặc Máy Toàn Đạc
Máy kinh vĩ và máy toàn đạc là thiết bị đo đạc chính xác nhất để xác định độ thẳng đứng của ống khói. Quy trình thực hiện bao gồm ba bước chính:

• Thiết lập trạm máy: Đặt máy ở vị trí cách chân ống khói ít nhất 10–15 mét, đảm bảo tầm nhìn không bị che khuất.
• Cân chỉnh và đo góc: Sử dụng chế độ đo góc đứng để xác định độ lệch so với phương thẳng đứng.
• Phân tích số liệu: So sánh kết quả đo với tiêu chuẩn cho phép (thường ≤1/1000 chiều cao ống khói).

Phương pháp này yêu cầu kỹ thuật viên có chuyên môn cao và thiết bị được hiệu chuẩn định kỳ. Độ sai số có thể kiểm soát trong phạm vi ±2 mm, phù hợp với các dự án yêu cầu độ chính xác tuyệt đối.

2. Ứng Dụng Công Nghệ Laser
Các thiết bị laser cầm tay ngày càng được ưa chuộng do tính linh hoạt và tốc độ đo nhanh. Một máy phát laser sẽ chiếu chùm tia thẳng đứng dọc theo bề mặt ống khói, trong khi cảm biến ghi nhận độ lệch tại các điểm kiểm tra. Kỹ thuật này đặc biệt hữu ích khi làm việc ở độ cao lớn hoặc không gian hẹp.

Tuy nhiên, ánh sáng mặt trời mạnh hoặc bề mặt ống khói gồ ghề có thể làm giảm độ chính xác. Để khắc phục, nên thực hiện đo vào sáng sớm hoặc chiều tối, đồng thời sử dụng thêm bộ phận khuếch đại tín hiệu laser.

3. Phương Pháp Thủ Công Với Dây Dọi
Trong điều kiện thiếu thiết bị hiện đại, dây dọi truyền thống vẫn là giải pháp khả thi. Người thợ cần treo một quả dọi có trọng lượng từ 3–5 kg ở đỉnh ống khói, sau đó đo khoảng cách từ dây đến bề mặt ống tại nhiều vị trí khác nhau. Sự chênh lệch giữa các điểm đo sẽ phản ánh mức độ nghiêng.

Dù đơn giản nhưng phương pháp này dễ bị ảnh hưởng bởi gió hoặc rung động. Để tăng độ tin cậy, nên lặp lại quy trình ít nhất ba lần và lấy giá trị trung bình.

4. Kiểm Tra Bằng Hệ Thống Camera Quang Học
Công nghệ mới nhất hiện nay tích hợp camera độ phân giải cao với phần mềm phân tích 3D. Hệ thống này quét toàn bộ bề mặt ống khói, xây dựng mô hình số và tự động tính toán độ lệch. Ưu điểm nổi bật là khả năng phát hiện khuyết tật ẩn bên trong kết cấu mà các phương pháp khác không thể tiếp cận.

Lưu Ý Khi Thực Hiện Kiểm Tra

• Thời điểm đo: Tránh thực hiện khi nhiệt độ thay đổi đột ngột (sáng sớm hoặc chiều tối muộn) vì sự giãn nở nhiệt có thể làm biến dạng số liệu.
• Chuẩn bị bề mặt: Loại bỏ các vật cản như giàn giáo hoặc lớp cách nhiệt trước khi đo.
• Đối chiếu tiêu chuẩn: Tuân thủ quy định địa phương về sai số cho phép – ví dụ, tiêu chuẩn TCVN 4519:2022 yêu cầu độ lệch tối đa 20 mm cho ống khói cao 50 mét.

Việc lựa chọn phương pháp kiểm tra độ thẳng đứng phụ thuộc vào quy mô dự án, ngân sách và yêu cầu kỹ thuật. Dù áp dụng công nghệ nào, nguyên tắc “đo nhiều lần – đối chiếu chéo” vẫn là chìa khóa để đảm bảo độ tin cậy. Các chủ đầu tư nên kết hợp ít nhất hai phương pháp đo để có kết quả toàn diện, từ đó giảm thiểu rủi ro trong vận hành sau này.