Nhập Khẩu Vật Liệu Xây Dựng Tại Việt Nam: Xu Hướng Và Thách Thức

Trong bối cảnh phát triển hạ tầng mạnh mẽ, việc nhập khẩu vật liệu xây dựng đã trở thành yếu tố then chốt thúc đẩy ngành xây dựng Việt Nam. Theo báo cáo từ Tổng cục Hải quan, năm 2023, kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng này đạt hơn 12 tỷ USD, tăng 8% so với cùng kỳ. Con số này phản ánh nhu cầu lớn từ các dự án công nghiệp, khu đô thị mới và công trình giao thông trọng điểm.

Thị Trường Vật Liệu Nhập Khẩu Đa Dạng
Các doanh nghiệp Việt Nam hiện ưu tiên nhập khẩu vật liệu từ những quốc gia có công nghệ tiên tiến như Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Thép cán nóng, kính cường lực, vật liệu chống cháy là những mặt hàng được đặt mua thường xuyên. Đặc biệt, sản phẩm thép từ Hàn Quốc chiếm 35% thị phần nhờ chất lượng ổn định và chính sách giá cạnh tranh.

Một xu hướng đáng chú ý là sự gia tăng nhập khẩu vật liệu "xanh" như gạch không nung, tấm panel cách nhiệt. Nhiều doanh nghiệp Hà Lan và Đức đã mở rộng hợp tác cung ứng các sản phẩm này, đáp ứng tiêu chuẩn LEED cho các tòa nhà sinh thái. Bộ Xây dựng cũng khuyến khích sử dụng vật liệu thân thiện môi trường thông qua chính sách giảm 2% thuế VAT.

Rào Cản Pháp Lý Và Giải Pháp
Dù tiềm năng lớn, nhà nhập khẩu phải đối mặt với hàng loạt quy định kỹ thuật phức tạp. Nghị định 46/2023/NĐ-CP yêu cầu chứng nhận chất lượng CR cho 18 nhóm vật liệu, từ xi măng đến sơn phủ. Điều này khiến nhiều lô hàng bị trễ tiến độ do thời gian kiểm định kéo dài 45-60 ngày.

Để khắc phục, các công ty như Vật Liệu Mới Á Châu đã thành lập phòng lab riêng đạt chuẩn ISO 17025. Giám đốc kỹ thuật Nguyễn Thanh Tùng chia sẻ: "Chúng tôi chủ động kiểm tra mẫu tại xưởng sản xuất nước ngoài trước khi đặt hàng, giảm 80% rủi ro không đạt tiêu chuẩn". Bên cạnh đó, việc ứng dụng blockchain trong truy xuất nguồn gốc cũng giúp rút ngắn thủ tục hải quan.

Cơ Hội Từ Hiệp Định Thương Mại
EVFTA mở ra triển vọng lớn khi giảm thuế nhập khẩu vật liệu xây dựng từ EU xuống 0% vào năm 2025. Điều này đặc biệt có lợi cho nhóm vật liệu cao cấp như hệ thống ống nước PEX của Đức hay gỗ công nghiệp từ Phần Lan. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần lưu ý quy tắc xuất xứ hàng hóa để được hưởng ưu đãi.

Dịch chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam cũng tạo hiệu ứng tích cực. Tập đoàn Chenyang (Quảng Đông) vừa đầu tư 50 triệu USD xây nhà máy sản xuất vật liệu chịu lửa tại Bình Dương, dự kiến cung ứng 300.000 tấn/năm từ quý IV/2024.

Bài Toán Logistics
Chi phí vận chuyển hiện chiếm 18-22% giá thành nhập khẩu. Giải pháp tối ưu được nhiều công ty áp dụng là thuê tàu chuyên dụng cỡ Panamax chở hàng số lượng lớn. Cảng Cái Mép - Thị Vải đang nâng cấp bến container chuyên dụng, giảm thời gian bốc dỡ từ 5 ngày xuống còn 48 giờ.

Công nghệ AI cũng được ứng dụng để dự báo nhu cầu. Hệ thống SmartImport do FPT phát triển có thể phân tích dữ liệu từ 15 nguồn khác nhau, giúp doanh nghiệp lên kế hoạch nhập hàng chính xác đến 92%.

Với sự kết hợp giữa chính sách hỗ trợ và nỗ lực doanh nghiệp, thị trường nhập khẩu vật liệu xây dựng tại Việt Nam dự báo tăng trưởng ổn định ở mức 6-8%/năm trong giai đoạn 2024-2030. Đây vừa là động lực, vừa là thách thức đòi hỏi sự linh hoạt của các bên liên quan.