Rác Thải Thủy Sinh Thành Vật Liệu Trang Trí Từ Sông Mekong

Dòng chảy êm đềm của sông Mekong đang chứng kiến cuộc cách mạng thầm lặng khi những thảm bèo tây (lục bình) dày đặc được biến thành vật liệu trang trí độc đáo. Công nghệ xử lý thực vật thủy sinh này không chỉ giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững cho cộng đồng ven sông.

Tại tỉnh Đồng Tháp, nhóm thợ thủ công địa phương đã nghiên cứu thành công quy trình ép nhiệt bèo tây kết hợp nhựa sinh học. Bằng phương pháp sấy khô tự nhiên kết hợp máy ép công nghiệp, những cọng lục bình được xử lý qua 7 công đoạn tỉ mỉ để tạo ra tấm vật liệu có độ dày từ 3-15mm. Điểm đặc biệt nằm ở lớp vân tự nhiên hình thành do cấu trúc xốp của thân cây, mang lại hiệu ứng thẩm mỹ không thua kém gỗ tự nhiên.

Theo ông Lê Văn Tâm - chủ cơ sở sản xuất tại huyện Tam Nông, mỗi tấn lục bình khô có thể tạo ra 200m² vật liệu trang trí. "Trước đây chúng tôi phải chi trả chi phí thu gom bèo tây, nay nguồn nguyên liệu này đem lại thu nhập ổn định cho 35 hộ gia đình", ông chia sẻ. Các sản phẩm từ vách ngăn phòng đến mặt bàn đều đạt chứng nhận chống mối mọt và chịu ẩm tốt.

Tại thành phố Cần Thơ, kiến trúc sư Nguyễn Thị Lan đang ứng dụng vật liệu này vào các công trình sinh thái. Cô giải thích: "Độ co giãn nhiệt của lục bình qua xử lý chỉ bằng 1/3 gỗ công nghiệp, phù hợp với khí hậu nhiệt đới". Mẫu thiết kế văn phòng xanh sử dụng 80% vật liệu tái chế của nhóm cô đã đoạt giải thưởng Kiến trúc Bền vững ASEAN 2023.

Chính phủ Việt Nam đang xúc tiến dự án hợp tác với Campuchia để nhân rộng mô hình. Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố số liệu cho thấy mỗi năm có thể thu gom 2.3 triệu tấn lục bình từ hệ thống sông Mekong, đủ sản xuất 460,000m² vật liệu thay thế gỗ. Dự án thí điểm tại An Giang đã giảm 40% chi phí xử lý rác thủy sinh so với phương pháp chôn lấp truyền thống.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất vẫn nằm ở khâu bảo quản nguyên liệu. Kỹ sư Trần Minh Hoàng từ Viện Vật liệu Xây dựng cảnh báo: "Độ ẩm trên 65% có thể khiến sợi lục bình phân hủy trước khi xử lý". Giải pháp hiện nay là xây dựng kho chứa thông gió tự nhiên bằng tre kết hợp hệ thống hút ẩm năng lượng mặt trời.

Từ làng nghề truyền thống đan giỏ lục bình đến những xưởng sản xuất công nghệ cao, dòng sông Mekong đang viết tiếp câu chuyện về kinh tế tuần hoàn. Sự kết hợp giữa tri thức bản địa và khoa học hiện đại không chỉ làm sạch dòng sông mà còn tạo ra những sản phẩm mang đậm dấu ấn văn hóa sông nước Nam Bộ. Đây chính là minh chứng sống động cho thấy rác thải có thể trở thành tài nguyên khi được khai thác đúng cách.