Phục Chế Mái Ngói Lưu Ly Hoàng Thành Huế Thời Hiện Đại

Trong dòng chảy hối hả của xã hội hiện đại, công tác bảo tồn di sản tại Hoàng thành Huế đã chứng minh sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kỹ thuật truyền thống và công nghệ tiên tiến. Đặc biệt, dự án phục chế hệ thống mái ngói lưu ly - biểu tượng kiến trúc triều Nguyễn - đang thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu và công chúng yêu di sản.

Các chuyên gia từ Viện Bảo tồn Di tích đã dành 3 năm nghiên cứu kỹ thuật nung men truyền thống. Qua phân tích 127 mẫu ngói cổ bằng phương pháp quang phổ huỳnh quang tia X, nhóm nghiên cứu phát hiện tỷ lệ pha trộn đất sét và khoáng chất đặc biệt tạo nên màu sắc độc đáo. "Màu vàng hoàng gia không đơn thuần là sắc tố mà phản chiếu ánh sáng theo góc 22 độ, tạo hiệu ứng quang học đặc trưng" - TS. Lê Minh Đức, trưởng nhóm dự án giải thích.

Quy trình sản xuất mới áp dụng kỹ thuật in 3D để tạo khuôn đất chính xác đến 0.1mm, kết hợp phương pháp nung gián đoạn ở nhiệt độ 1.250°C. Hệ thống cảm biến nhiệt IoT cho phép kiểm soát 18 thông số kỹ thuật trong suốt 72 giờ nung liên tục. Điều đặc biệt là công thức pha chế men vẫn giữ nguyên 7 loại thảo mộc địa phương như trà xanh Thừa Thiên và vỏ sò Cửa Tùng.

Thách thức lớn nhất nằm ở việc tái tạo hiệu ứng ánh sáng. Kỹ sư Nguyễn Thị Lan Hương chia sẻ: "Chúng tôi phải lập trình thuật toán mô phỏng đường đi của tia sáng qua 3 lớp men, sử dụng dữ liệu từ 1.200 bức ảnh chụp dưới các điều kiện ánh sáng khác nhau". Giải pháp cuối cùng là thêm lớp thủy tinh lỏng có chiết suất 1.53 vào giữa các lớp men truyền thống.

Dự án không chỉ dừng lại ở khía cạnh kỹ thuật. Các nghệ nhân làng Phước Tích - nơi từng cung cấp ngói cho triều đình - được đào tạo để vận hành lò nung thông minh. Cụ Lê Văn Tám, 82 tuổi, xúc động: "Tôi chưa từng nghĩ con cháu mình có thể học nghề tổ bằng máy tính bảng". 15 thanh niên địa phương đã được cấp chứng chỉ thợ gốm công nghệ cao sau khóa đào tạo.

Bảo tàng Lịch sử Quốc gia đã sử dụng công nghệ thực tế ảo để tái hiện quy trình sản xuất ngói cổ. Du khách có thể trải nghiệm toàn bộ vòng đời viên ngói từ khâu đào đất đến lúc lợp mái qua kính AR. "Công nghệ giúp chúng tôi kể câu chuyện di sản sống động hơn" - bà Đặng Thị Mai, quản lý giáo dục bảo tàng nhận định.

Thành tựu đáng chú ý nhất là việc hoàn thiện 3.000 viên ngói đạt chuẩn để thay thế cho điện Thái Hòa. Các chuyên gia Nhật Bản đánh giá độ chính xác đạt 98.7% so với mẫu gốc. Dự án không chỉ bảo tồn di sản vật thể mà còn hồi sinh tri thức thủ công đang đứng trước nguy cơ thất truyền.

Việc phục chế thành công mái ngói lưu ly mở ra hướng tiếp cận mới trong bảo tồn di sản: kết hợp tinh hoa cổ điển với đột phá công nghệ. Điều này không chỉ giữ gìn vẻ đẹp kiến trúc cố đô mà còn tạo nền tảng cho các dự án phục hồi di sản quy mô lớn trong tương lai. Câu chuyện từ những viên ngói lưu ly đang viết tiếp trang sử mới về sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại.