So Sánh Tấm Lấy Sáng Và Pin Năng Lượng Mặt Trời

Trong bối cảnh phát triển công nghệ xây dựng bền vững tại Việt Nam, việc lựa chọn giữa tấm lấy sáng và pin năng lượng mặt trời đang thu hút sự quan tâm của nhiều chủ đầu tư. Hai giải pháp này tuy cùng tận dụng ánh sáng tự nhiên nhưng mang lại giá trị ứng dụng khác biệt, phù hợp với từng mục đích cụ thể.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động
Tấm lấy sáng (Light Guide Panel) thường được chế tạo từ vật liệu polycarbonate hoặc acrylic trong suốt, thiết kế dạng sóng hoặc rãnh để khúc xạ ánh sáng. Sản phẩm này hoạt động như hệ thống dẫn quang tự nhiên, phân bổ đều ánh sáng mặt trời vào không gian kín mà không cần chuyển đổi năng lượng. Trái lại, pin mặt trời (Solar Panel) sử dụng tế bào quang điện silicon để chuyển hóa quang năng thành điện năng thông qua hiệu ứng quang điện.

Ứng dụng thực tế
Tại các tòa nhà thương mại ở TP.HCM, tấm lấy sáng được ưa chuộng cho hệ mái nhà xưởng hoặc trần thả. Ví dụ điển hình là khu công nghiệp Nhơn Trạch 2 (Đồng Nai) đã giảm 40% chi phí chiếu sáng nhờ lắp đặt hệ thống này. Trong khi đó, pin mặt trời phổ biến trong dự án nhà phố tại Hà Nội và Đà Nẵng, đặc biệt khi kết hợp với hệ thống lưu trữ điện giúp hộ gia đình tiết kiệm 50-70% hóa đơn tiền điện.

Chi phí và bảo trì
Một số chuyên gia xây dựng tại Quảng Ngãi chia sẻ: "Tấm lấy sáng có tuổi thọ trung bình 15 năm với chi phí đầu tư ban đầu thấp hơn 30% so với hệ thống điện mặt trời. Tuy nhiên, hiệu quả phụ thuộc nhiều vào hướng lắp đặt và điều kiện thời tiết". Pin mặt trời tuy yêu cầu vốn ban đầu cao nhưng mang lại lợi ích lâu dài thông qua cơ chế bán điện dư thừa cho EVN.

Xu hướng kết hợp
Nhiều công trình mới tại Bình Dương đang áp dụng giải pháp hybrid: sử dụng tấm lấy sáng cho khu vực sản xuất kết hợp pin mặt trời trên mái văn phòng. Công nghệ BIPV (Building-integrated photovoltaics) cũng cho phép tích hợp tế bào quang điện trong vật liệu xây dựng trong suốt, hứa hẹn khắc phục nhược điểm của cả hai giải pháp truyền thống.

Yếu tố môi trường
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng Việt Nam năm 2023, việc sử dụng tấm lấy sáng giúp giảm 2.3kg CO2/m²/năm nhờ hạn chế dùng đèn điện. Pin mặt trời có hệ số giảm phát thải cao hơn (khoảng 15kg CO2/m²/năm) nhưng cần xử lý chất thải điện tử khi hết vòng đời.

Nhà thiết kế Nguyễn Thị Lan Anh (Công ty Kiến trúc Xanh Sài Gòn) nhận định: "Lựa chọn tối ưu phụ thuộc vào quy mô công trình và nhu cầu sử dụng. Đối với nhà máy cần chiếu sáng đồng đều, tấm lấy sáng là giải pháp tiết kiệm. Các hộ gia đình muốn độc lập năng lượng nên đầu tư hệ thống điện mặt trời có điều khiển thông minh".

Thị trường vật liệu xây dựng thông minh dự báo tăng trưởng 18%/năm ở Việt Nam đến 2025, tạo động lực cho các nhà sản xuất phát triển giải pháp tích hợp đa chức năng. Công nghệ nano quang học và vật liệu perovskite mới đang được thử nghiệm tại Phòng thí nghiệm Năng lượng ĐH Bách khoa Hà Nội, hứa hẹn nâng cao hiệu suất đồng thời giảm giá thành cho cả hai loại sản phẩm.