Những Vật Liệu Xây Dựng Xanh Mới Nổi Bật Trong Những Năm Gần Đây

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc ứng dụng các loại vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường đang trở thành xu hướng tất yếu. Những năm gần đây, hàng loạt giải pháp vật liệu xanh đã ra đời, không chỉ giảm thiểu tác động đến hệ sinh thái mà còn mang lại hiệu quả kinh tế đáng kể cho các công trình.

Một trong những đột phá nổi bật là bê tông tự phục hồi (self-healing concrete). Công nghệ này tích hợp vi khuẩn đặc biệt hoặc viên nang polymer siêu nhỏ vào hỗn hợp bê tông. Khi xuất hiện vết nứt, các thành phần này sẽ kích hoạt cơ chế "lấp đầy" tự động, giúp kéo dài tuổi thọ công trình thêm 20-30 năm. Tại Việt Nam, loại vật liệu này đã được thử nghiệm thành công ở cầu Cần Thơ và hầm Thủ Thiêm, giảm 40% chi phí bảo trì.

Vật liệu composite từ tre cũng đang thu hút sự chú ý. Thay vì sử dụng thép truyền thống, các nhà khoa học đã phát triển thanh gia cố bằng sợi tre ép nhiệt kết hợp nhựa sinh học. Ưu điểm vượt trội nằm ở khả năng chịu lực tương đương thép nhưng trọng lượng chỉ bằng 1/4, đồng thời giảm 75% lượng khí thải carbon trong quá trình sản xuất. Ở các tỉnh Tây Nguyên, vật liệu này đang được dùng thử nghiệm cho nhà cộng đồng chống bão.

Xu hướng gạch không nung từ rác thải nhựa đang tạo nên làn sóng mới trong ngành xây dựng. Các nhà máy tại Hà Nội và TP.HCM đã bắt đầu sản xuất loại gạch ép từ nhựa tái chế kết hợp xi măng địa nhiệt. Mỗi viên gạch chứa đến 1.2kg rác thải nhựa, có khả năng cách nhiệt tốt hơn 30% so với gạch đất sét nung truyền thống. Điều đặc biệt là quy trình sản xuất không cần lò nung, giúp tiết kiệm 18.000 kWh điện cho mỗi triệu viên gạch.

Công nghệ ngói năng lượng tích hợp (solar roof tile) cũng đang được các chuyên gia đánh giá cao. Khác với tấm pin mặt trời thông thường, loại ngói này có thiết kế đồng nhất với mái ngói truyền thống nhưng tích hợp tế bào quang điện màng mỏng. Mỗi m² mái nhà có thể tạo ra 85-100W điện, đồng thời giảm 50% nhiệt lượng hấp thụ so với mái tôn. Dự án thí điểm tại Đà Nẵng cho thấy hệ thống này có thể đáp ứng 70% nhu cầu điện sinh hoạt cho hộ gia đình 4 người.

Trong lĩnh vực cách nhiệt, sơn phản quang nhiệt đang chứng minh hiệu quả vượt trội. Thành phần chứa hạt ceramic nano giúp phản xạ đến 92% bức xạ mặt trời, giảm nhiệt độ bề mặt tường đến 15°C. Công trình sử dụng loại sơn này ở Nha Trang đã ghi nhận mức tiết kiệm năng lượng điều hòa lên tới 27%.

Đáng chú ý là sự phát triển của kính thông minh điện sắc (electrochromic glass). Với công nghệ ion lithium, tấm kính có thể tự động điều chỉnh độ trong suốt theo cường độ ánh sáng, giảm 60% nhu cầu sử dụng rèm che và 35% năng lượng làm mát. Tòa nhà Vietcombank Tower tại TP.HCM là một trong những công trình đầu tiên ứng dụng giải pháp này.

Chính phủ Việt Nam đang đẩy mạnh các chính sách khuyến khích phát triển vật liệu xanh thông qua Nghị định 15/2021/NĐ-CP. Theo đó, các dự án sử dụng trên 30% vật liệu thân thiện môi trường sẽ được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp giảm 20% trong 5 năm.

Những tiến bộ này không chỉ thay đổi diện mạo ngành xây dựng mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo cần xây dựng tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt và hệ thống chứng nhận minh bạch để đảm bảo hiệu quả thực tế của các vật liệu mới.